AİDS Virüsü Bulaştığında Yapılacaklar

Aids Hastası Olanlarda Durum

Antikor testi pozitif çıktığında iş işten geçmiş midir? Genellikle bu sonuçla karşı karşıya ka­lan kişilerde vahşi bir yaşama açlığına dönü­şen panik ve depresyon görülmektedir. Oysa hastalıktan uzak kalmak, yıllarca normal sayı­labilecek bir yaşam sürebilmek olasılığı da vardır. Bu şans rastlantısal değildir. Hastalığı sakin karşılamakla artar, paniğe kapılmakla kaybedilebilir. Önemli olan test sonucunun şokunu atlattıktan sonra yaşamınıza tekrar sahip çıkmanızdır. Arkadaşlarınız, belki de eşiniz mümkün olduğunca kendisini bir kenara çeke­cek, meslektaşlarınızın değişen davranışları ile karşılaşacaksınız, sosyal çevrenizde deği­şiklikler başgösterecek.

Bu bölümde karşılaşacağınız zorluklar konu­sunda size yol gösterilecek, neler yapıp neler yapmamamız konusunda fikir verilmeye çalışı­lacak.

Kişi AİDS virüsünü almışsa sağlığını korumak için nasıl davranılmalıdır?

Kişi,

Savunma sistemini olabildiğince korumağa
çalışmalıdır.

Yeterli uyku, iyi beslenme, nikotin ve alkol benzeri zararlı alışkanlıklardan uzak durmak gibi sağlıklı yaşam ilkelerine uyulmalıdır.

Fazla güneşlenme ve solariumdan uzak du­rulmalıdır.

Cinsel yolla bulaşan belsoğukluğu vb. hasta­lıklardan, seyahatlerde bulaşabilecek sıtma, hijyen koşullarının yetersiz olduğu ülkelerde söz konusu olan barsak enfeksiyonlarından, B-Hepatit gibi ağır enfeksiyon hastalıklarından korunmak gerekir. Çünkü bunlar immün siste­me daha fazla yük olurlar.

Prezervatif kullanarak yeniden AİDS etkeni HIV almamaya da dikkat etmek gerekir. Yeni­den, daha çok sayıda virüs almak hastalığın gidişini etkileyecektir.

Ruhsal çöküntü ve panik duygularına karşı psikoterapi yardımıyla yeniden denge kazan­maya çalışmak gerekir. Çünkü ruhsal durum vücut savunma sistemini etkilemektedir.

Ateşli hastalıklar, gribal enfeksiyonlar gibi hastalık hallerinde derhal doktorunuza başvur­malı, tedavi altına girmelisiniz. Sağlığınızla ilgili bir şikayetiniz olduğunda bu­nun AİDS hastalığının ilk belirtisi mi olduğu konusunda korku duymanız doğaldır. Bu ne­denle derhal AİDS konusunda uzman bir doktora ya da kliniğe başvurarak şikayetinizin ne­denini aydınlatmalısınız. Sözkonusu belirti AİDS hastalığının bir belirtisi midir, yoksa baş­ka bir nedeni mi vardır? Örneğin yorgunluk hissetmek genel bir dolaşım yetersizliği nede­niyle de olabilir. Lenf düğümlerindeki büyüme­nin nedeni ilgili bölgedeki bir iltihap olabilir. Başvuru adreslerini sağlık meslek odalarından elde edebilirsiniz. Kitabın sonunda da bu ad­reslerde sözedilmektedir.

AİDS taşıyıcısının virüsü başkalarına bulaştırmaması için nelere dikkat et­mesi gerekir?

Genel olarak bu kişilerin kan, sperm, anne sü­tü, çok az bulaştırıcı özellik taşısa da tükrük gibi vücut sıvılarının bulaştırıcılığından başka­larını korumaları gerekir. Bunun için: Hiç bir koşulda kan ve sperm vermemeleri, organ bağışlamalarının mümkün olmadığını bilmeleri gerekir.

Cinsel ilişkide güvenli seks kurallarına dikkat etmeleri gerekir.
Bugüne kadar ilişkide bulundukları kişileri du­rumlarından haberdar etmelidirler. Bu kişilere açıklamada bulunmak sizin için güç olacaksa, bunu başvurduğunuz merkezin halletmesi için bilgi veriniz.

Sizle herhangi bir nedenle ilgilenecek her doktoru durumunuzdan haberdar ediniz.

AİDS virüsünü almış kişide gelişecek aşırı korku hali hastalığın başlama­sında etkili midir?

Evet. Korku ve vücut direnci arasında ilişki ol­duğu açıktır. Aşırı korku vücut savunma siste­minin gücünü azaltır.

Antikor testimin pozitif sonuç verdi­ğini öğrenmiş bulunmaktayım. Şimdi ne yapmalıyım?

Testten sonraki altı hafta içinde kesinlikle yap­mamanız gerekenler şöyle sıralanabilir:
Virüsü alan her kişinin hastalığa yakalanma­dığını düşünerek, yaşamınızın son bulacağı gibi bir düşünceye kapılmamalısınız. Mikrop alındıktan sonra hastalık tablosu ortaya çıka­na kadar çok uzun bir süre geçebilir. Bu süre içinde yeni tedavi yöntemleri keşfedilebilir.

Sizinle mikrobu bulaştırabileceğiniz yakınlık­ta bir ilişkisi olmamış, uzak tanıdıklarınıza du­rumunuz hakkında bilgi vermeyiniz.
İşvereninizi durumunuzdan haberdar etmeyi­niz.
Mesleğinizle ilgili yeni kararlar vermeyiniz.
Ekonomik durumunuzla ilgili yeni kararlar vermeyiniz.
Geleceğinizle ilgili konularda kararlar almayı­nız.
Test sonucunuzun pozitif olduğunu öğrendiği­nizde yapmanız gereken üç şey ise şunlardır:
İlk haftalarda sizi baskı altına alan, korkutan bu haberi AİDS merkezlerindeki uzmanlarla göğüslemeye çalışınız. Bu uzmanlar gözlem­lemişlerdir ki, genellikle kişilerde bu ilk zaman sonrasında yeni yaşama durumuna uyum sağlayacak psikolojik güç gelişmektedir.
İlk haftalarda korku, öfke, isyan duyguları ge­lişse de, anlamsız bir suçluluk duygusuna ka­pılmamalısınız.
AlDS'liler dayanışma ve danışma merkezle­riyle ilişki kurmalısınız.

Antikor testim ve onay testim pozitif. Yani HIV taşıyıcısıyım. Psikolojik yardım alacağım yerler nereleridir?

Aranızda güven duygusunun geliştiği ev dok­torunuz ve bir psikoterapistin işbirliği ile,
AlDS'liler dayanışma gruplarından birine ka­tılımla,
AİDS danışma merkezlerinden birine müracatla,
Uyuşturucu bağımlılarına hizmet veren mer­kezlerden de bu konuda yardım alınabilir.

AİDS virüsünü alan kişide hastalığın başlamasını engelleyecek bir tedavi biçimi var mıdır?

AİDS'in gidişini frenleyecek terapi denemeleri vardır.

AİDS virüsü alan kişinin hastalığa ya­kalanma tehlikesi ne ölçüdedir?

Bilim adamları bu konuda kesin bir görüşe varmış değillerdir. Bugüne kadar araştırmacı­ların geneli, riskin %40 ila %60 arasında oldu­ğunu söylemektedir. Bu mikrobu alan her on kişiden dört ila altısının belki de hastalığa ya­kalanmayacağı anlamına gelmektedir. Enfek­siyonun hastalığa dönüşmesi için uzunca bir süre geçeceği bilinmektedir.

Normalde virüsü alan kişide AİDS hastalığı ne kadar sürede ortaya çı­kar?

Kuluçka devresi AlDS'de oldukça uzun sürebi­lir, sekiz, dokuz hatta onbeş yıl gibi. Ama tablo altı ay gibi kısa süre sonra da ortaya çıkabilir. Genelde pek çok kişi 5 veya 10 yıl sonra has­talık tablosu ile yüz yüze gelmektedir.

AİDS virüsü taşıyorum, ama hastalı­ğa ait belirtiler yok. İmmün sistemi­min zarar görüp görmediği belirlene­bilir mi?

Evet. İmmün sistemin o anki durumunu belir­leyen laboratuar testleri vardır. Bu testler al ve akyuvarların sayılarını belirleyen kan sayımı, vücut savunma sistemine ait T-Yardımcı hücreleri ve onların karşı oyuncuları olan T-baskılayıcı hücrelerinin karşılaştırılması, derinin ya­bancı maddelere karşı savunma kapasitesini ortaya koyan deri testi (Merrieux test) olarak sayılabilir.

Bu testler immün sistemin o anki durumunu ifade eder ve olması gereken değerlerle karşı­laştırılarak fikir edinilir. Yine de bu testler AİDS hastalığının ne zaman başlayacağını kesin olarak belirlemeye olanak tanımaz.

AİDS virüsü taşıyanlarda immün sis­temi harekete geçirici yollara baş­vurmak vücudun AİDS'le mücadele gücünü arttırır mı?

Bu yola başvurmak keskin bir kılıçla oynama­ya benzeyecektir. İmmün sistemi stimüle et­mek aksi sonuçlara. yol açabilir. Bu yolla sa­vunma sistemi hücreleri çoğalmak üzere bölü­necektir. Bu durumda vücutta AİDS etkeninin de çoğalma göstereceğini hesaba katmak ge­rekir. İlk bakışta bile bu yolun bir çelişki oldu­ğu ortadadır. AİDS virüsleri vücutta savunma hücrelerine musallat olurlar. Bu hücreler bölü­nerek çoğaldıklarında virüsler de çoğalacaktır.

AİDS taşıyıcısı olduğu belirlenen kişi derhal işinden mi olacaktır?

Hayır. Hastalık belirtileri ortaya çıkıncaya ka­dar taşıyıcı kişi işinin başında olabilecektir. Belirtisiz geçecek süre uzun yıllar sürebilir. Hatta bu süre on beş yıla kadar uzayabilir.

HIV taşıyan bir kişinin koleranın hala ratlandığı ülkelere yapacağı zorunlu yolculuk nedeniyle kolera aşısı olma­sını önerir misiniz?

Kolera aşısının pek çok yan etkileri vardır. Böyle bir durumda aşının koruyuculuğu ile yan etkileri kıyaslandığında uzak durulması görü­şündeyim.

AİDS virüsü taşımama karşın tetanoz aşısı olabilir miyim?

Evet. Tetanoz aşısı tetanoz etkeninin değişti­rilmiş, güçsüzleştirilmiş zehirinden elde edilen toxoid bir aşıdır. Vücut aşıya karşı antikor, karşı zehir üreterek korunma sağlar. HIV en­feksiyonunda toxoid aşılardan sakınmak ge­rekmez. Ama yine de durumunuzu bilen bir hekimle görüşmek yararlı olacaktır.

HIV taşıyıcısının kendini ağır seyre­decek enfeksiyonlardan korumak amacıyla grip aşısı yaptırmasını öne­rir misiniz?

HIV taşıyıcısının immün sisteminde değişiklik­ler baş göstermediği sürece grip aşısı yaptır­ması uygundur.

Güneydeki ülkelere yolculuk yapa­cak bir AİDS taşıyıcısının tifüse karşı aşılanması öneriliyor mu?

İmmün sistem işler halde, sağlam ise bu aşıyı yaptırmamak için bir neden yoktur.

AİDS virüsü taşıyıcısıyım. Sıtma riski olan bir ülkeye zorunlu bir seyahat yapmak durumundayım. Korunmak için ne yapabilirim?

Böyle bir ülkeye gerçekten gitmek zorunda iseniz "Resochin" profilaksisine gereksiniminiz var demektir. Ama bu ülkelerdeki sıtma etke­ninin "Resochin"e kısmen direnç kazanıp ka­zanmadığının da bilinmesi gerekir. Bu durum­larda "Fansidar" adlı ilaç da diğer ilaçla birlikte kullanılmalıdır. Diğer tedbirler konusunda dok­torunuz ve sizle ilgilenen sağlık kuruluşuyla konuşmanız gerekir. Her olasılığa karşı sıtma etkeni ile ilgili ilaçları yanınızda bulundurmalı ve sinekler tarafından ısırılmamaya dikkat et­melisiniz.